Konferencja Episkopatu Polski uchwaliła nowy „Dekret ogólny (…) w sprawie wystąpień z Kościoła oraz powrotu do wspólnoty Kościoła” (obowiązujący od 19 lutego 2016 r.), w którym zawarte są odnowione przepisy regulujące postępowanie duszpasterzy w stosunku do wiernych zgłaszających wolę formalnego wystąpienia z Kościoła oraz tych apostatów, którzy pragną powrócić do pełnej wspólnoty z Kościołem.

Jednym z podstawowych obowiązków wiernego wobec Kościoła jest zachowywanie z nim wspólnoty. Obowiązek ten narusza ten katolik, który dokonuje aktu odstępstwa od wspólnoty Kościoła, bądź to jako heretyk, który uporczywie, po przyjęciu chrztu, zaprzecza jakiejś prawdzie, w którą należy wierzyć wiarą boską i katolicką, albo uporczywie powątpiewa o niej; bądź to jako apostata, który całkowicie porzuca wiarę chrześcijańską (występując z Kościoła katolickiego i wstępując do wspólnoty religijnej niechrześcijańskiej lub pozostając poza jakąkolwiek wspólnotą religijną); bądź to jako schizmatyk, który odmawia uznawania zwierzchnictwa Biskupa Rzymskiego lub utrzymywania wspólnoty z członkami Kościoła uznającymi to zwierzchnictwo.

Wierny (pełnoletni), który chce odstąpić od Kościoła, musi złożyć swe oświadczenie (zawierające dane osobowe, dane dot. chrztu, oświadczenie o dobrowolności i znajomości konsekwencji wystąpienia, własnoręczny podpis) w formie pisemnej (nieważne jest przesłanie oświadczenia pocztą tradycyjną lub elektroniczną albo dokonanie go w urzędzie cywilnym) osobiście na ręce proboszcza miejsca zamieszkania stałego lub tymczasowego (nie: miejsca zameldowania). Ma to stworzyć okazję do podjęcia poważnej rozmowy duszpasterskiej, podczas której duszpasterz winien sprawdzić, jakie są motywy decyzji odstępcy (m.in. czy podjęta decyzja jest świadoma i wolna), poinformować go o skutkach apostazji (ekskomunika i jej skutki, czyli niemożność przyjmowania sakramentów oraz sprawowania sakramentaliów, zakaz udziału w obrzędach kultu, m.in. funkcji chrzestnego, świadka bierzmowania, świadka zawarcia małżeństwa, ponadto zakaz wykonywania urzędów, posług i zadań w Kościele, zakaz przynależenia do publicznych stowarzyszeń, ruchów i organizacji kościelnych i katolickich oraz pozbawienie pogrzebu kościelnego), a przede wszystkim podjąć solidne starania, by – w trosce o jego zbawienie – powstrzymać go od takiego czynu. Wraz z oświadczeniem odstępca winien złożyć metrykę chrztu (jeśli został ochrzczony w innej parafii niż obecne miejsce zamieszkania, musi do oświadczenia dołączyć aktualną metrykę chrztu). Najważniejszą zmianą, jaką wprowadzają nowe przepisy, jest rezygnacja z wymogu składania oświadczenia woli w obecności dwóch świadków. Inne uwagi w dokumencie Episkopatu.

Nie wydaje się żadnego zaświadczenia o wystąpieniu. Apostata może jednak otrzymać (na życzenie) odpis aktu chrztu z adnotacją o wystąpieniu (nie „od ręki”, ale po otrzymaniu przez proboszcza pisma z Kurii z zezwoleniem na dokonanie odpowiedniej adnotacji w księdze chrztu).

Odstępca, który chce powrócić do pełnej wspólnoty Kościoła, musi zgłosić się do proboszcza i złożyć odpowiednią pisemną prośbę (wg wskazówek w dokumencie Episkopatu).